MISJA HISTORIA
Historia dopadła mnie dwa lata temu. Zaatakowała z zaskoczenia i od razu wrzuciła w wir wydarzeń, które przeciętnemu nastolatkowi „wiszą zwiędłym kalafiorem”. Od razu wiedziałam, że bitwa będzie zacięta i muszę znaleźć jakiś sposób, aby oderwać uwagę uczniów od głębi intelektualnej tik toka i przenieść ją na niwy historii. Misja była trudna, chociażby dlatego, że historia nie jest ani moją podstawową dziedziną, ani wielką pasją. Dodatkowo nie bardzo wiem, jak jej uczyć. Jak przerzucić na uczniów proces zgłębiania przeszłości. Tak więc „misja historia” była pasmem niekończących się eksperymentów, porażek, poszukiwań i stawiania pytań. Po dwóch latach udało mi się wreszcie sprawić, że historia zafascynowała uczniów na tyle, że zapomnieli wyjść na przerwę. Nie ogłaszajmy jednak zwycięstwa. To były na razie tylko dwie lekcje…
Kluczem do zaangażowania uczniów okazały się rutyny myślenia krytycznego, które poznałam dzięki Maćkowi Winiarkowi z TOC dla edukacji. Narzędzia te pozwoliły mi wyjść z ograniczeń, które sama sobie zbudowałam, odkleić się od podręcznika i poszukać związków historii z codziennym doświadczeniem uczniów.
Na lekcji badaliśmy, który ustrój był dla Polski lepszy w czasach II RP – ten proponowany przez konstytucję marcową czy przez Piłsudskiego.
Etap 1.
Uczniowie zostali podzieleni na grupy. Każdy z zespołów otrzymał ode mnie materiał ikonograficzny – mapy, diagramy, wykresy, które zostały sporządzone na bazie danych z powszechnego spisu ludności z 1921 r. Korzystając z rutyny WIDZĘ – MYŚLĘ – ZASTANAWIAM SIĘ, uczniowie opisywali poziom wykształcenia Polaków, strukturę społeczną, mniejszości narodowe i religijne, położenie geopolityczne.
Etap 2
Uczniowie przy pomocy rutyny WINDA zaprezentowali wyniki ćwiczenia. Dzięki temu cała klasa mogła spojrzeć na sytuację II RP całościowo, dostrzec trudności, z jakimi musiało zmierzyć się młodziutkie państwo, które przez 123 lata funkcjonowało rozdarte między zaborców. Na podstawie odpowiedzi do hasła ZASTANAWIAM SIĘ stworzyliśmy bank pytań, które stały się wyjściową do dalszej pracy.
Etap 3
Uczniowie ponownie wrócili do grup, aby przeanalizować swój materiał od strony szans i zagrożeń. Uczniowie opracowujący strukturę społeczeństwa, wskazali np. że szansą był rozwój rolnictwa [45% społeczeństwa to chłopi], a zagrożeniem niewielka liczba ludzi wykształconych [inteligencji], co utrudnia rozwój naukowy kraju. Po tym ćwiczeniu znów nastąpiła króciutka prezentacja, aby wszyscy uczniowie mogli zobaczyć szeroki wachlarz zagrożeń i szans.
Etap 4
Podzieliłam klasę ponownie na zespoły tak, aby w grupach znaleźli się uczniowie, którzy pracowali nad różnymi zagadnieniami. Tym razem ich zadaniem było spisanie trudności, z którymi musiało zmierzyć się kształtujące się państwo. Oczywiście, podstawą tego obrazu miały być dane ze spisu powszechnego. Nowy skład zespołów gwarantował to, że każda z grup spojrzała na temat wieloaspektowo.
Etap 5
Każdy zespół otrzymał małą ściągę dotyczącą charakterystyki ustrojów politycznych [demokracji, totalitaryzmu oraz autorytaryzmu]. Uczniowie wcielili się teraz w Radę Ministrów. Ich zadaniem było wejść w rolę polityków i znaleźć odpowiedź na pytanie, jak pokierować państwem [jaki ustrój zaproponować, jakie reformy wprowadzić, jak prowadzić politykę zagraniczną itp]. Uczniowie mieli także uzasadnić, dlaczego wybrali takie rozwiązania.
Po tym zadaniu nastąpiła kolejna prezentacja. Uczniowie wysłuchali swoich uzasadnień. Dla mnie było to bardzo ciekawe doświadczenie – klasa podzieliła się na dwa obozy. Jedni zażarcie broniki ustroju wprowadzonego przez konstytucję marcową, drudzy zdecydowanie uznali, że tak duże trudności można przezwyciężyć tylko mając silnego lidera, takiego jak Piłsudski. Spontanicznie wywiązała się ciekawa dyskusja, poparta mocnymi argumentami i danymi z… materiałów na których pracowali uczniowie. Dzieciaki ilustrowały swoje argumenty danymi liczbowymi, odwoływały się do wydarzeń z czasów zaborów, trafnie wyciągając z nich wnioski.
Etap 6 – praca domowa
Kolejną lekcję poświęconą przewrotowi/zamachowi majowemu i rządom sanacji postanowiłam przeprowadzić metodą odwróconej lekcji. Uczniowie mieli w domu obejrzeć film https://www.youtube.com/watch?v=hisidMaOMiQ i na jego podstawie zapisać 10 najważniejszych ich zdaniem faktów.
Po lekcji, następnego dnia poprosiłam uczniów o informację zwrotną na temat opisanych wyżej zajęć. Miód na moje serce 😀
