Od kontroli do zaufania
Tradycyjny model kontroli i nadzoru przestał sprawdzać się w świecie dynamicznych zmian. Sztywna struktura zależności zawodowych zbyt wolno reaguje na potrzeby rynku. Dlatego też coraz więcej organizacji skłania się w stronę bardziej elastycznych koncepcji przywództwa i innych modeli liderstwa. Stąd też rosnąca popularność koncepcji servant leadership [przywództwa służebnego], w której priorytetem jest rozwój, dobre samopoczucie i upodmiotowienie pracownika. Chociaż idea przywództwa służebnego powstała w latach 70. XX wieku, świetnie wpisuje się w potrzeby współczesności.. Także w potrzeby nowoczesnej szkoły, której kryzys w dużej mierze wynika z niezmiennej od lat struktury, opartej na zależnościach, kontroli i lęku.
Doskonale rozumie to Stephen M.R. Covey – autor książki „Ufaj i inspiruj”, którą chcę Wam polecić. Co prawda Covey nie odnosi się bezpośrednio do modelu servant leadership, jednak w jego rozważaniach wyraźnie widać wpływy tej idei.
“Ufaj i Inspiruj” to ciekawy przewodnik dla liderów, rodziców i nauczycieli. Covey, znany z bestselleru “Szybkość zaufania”, w swojej najnowszej książce proponuje podejście do przywództwa, które opiera się na zaufaniu i inspiracji. Autor przedstawia praktyczne narzędzia i strategie, które pozwalają osiągać oczekiwane rezultaty wszędzie tam, gdzie potrzebne jest skuteczne przywództwo i autorytet. Zauważa potrzebę wprowadzenia do życia społecznego modelu przywództwa opartego właśnie na służbie drugiemu człowiekowi.
Covey zachęca do przeniesienia akcentu z zarządzania ludźmi na przewodzenie im. To nie tylko wydawanie poleceń i kontrolowanie ich wykonania. To przede wszystkim wpływanie na innych i inspirowanie ich dzięki budowaniu autentycznych relacji opartych na wiarygodności i uczciwości. Tylko ktoś, kto cieszy się autorytetem może motywować do działania i wydobywać z ludzi to, co w nich najlepsze.
Lider to także ktoś, kto rozumie potrzebę autonomii i odpuszcza kontrolę. Daje ludziom wolność, gdyż wierzy w ich zdolności podejmowania decyzji. Taka postawa nie oznacza wcale zgody na obniżenie standardów. Wręcz przeciwnie. Ułatwia ich podnoszenie, dzięki zasadom rozliczania będącym wynikiem umowy. Współpraca, zaufanie i inspiracja są według Covey’a kluczowe dla uzyskiwania wysokich wyników.
Zaufanie i trawnik
Książka „Ufaj i inspiruj” zrobiła na mnie duże wrażenie, głównie ze względu na swoją uniwersalność i wielowarstwowość. Przede wszystkim pozwala ona zrozumieć świat, w którym przyszło nam żyć. Covey opisuje „pięć wschodzących sił”, które są bezprecedensowe w historii ludzkości. Uzmysławia w ten sposób, jak bardzo zmieniła się rzeczywistość w ciągu ostatnich lat. Pokazuje, jak ogromny wpływ na nasze dzisiejsze funkcjonowanie wywarła m.in. pandemia. Dzięki temu jasne staje się, dlaczego znane z przeszłości sposoby zarządzania, edukacji czy wychowania dzieci przestały być skuteczne.
Pisząc poradnik z zakresu zarządzania, Covey nie zamyka się wyłącznie w obszarze biznesu. W książce znaleźć można wiele inspirujących opowieści o liderach zarządzających wielkimi korporacjami. Covey urozmaica swoje rozważania cytatami. Przytacza słowa m.in. Mahatmy Gandiego, Simona Sinka czy Brene Brown. Odnosi się także do przykładów z życia swojej rodziny. Poradnik zaczyna wspaniała historia o Dolinie Śmierci w Kalifornii. Stanowi ona metaforę, do której autor powraca wielokrotnie w dalszych rozważaniach. Ujęła mnie także osobista opowieść o trawniku przed domem. Covey opisał, w jaki sposób jego ojciec zastosował zaufanie i inspirację, by nauczyć go odpowiedzialności i wzmocnić wiarę we własne siły. Dla mnie ta historia ukazuje sedno edukacji. Dzięki różnorodności przywoływanych przykładów łatwiej zrozumieć, w jaki sposób odnieść opisywane idee do swojej rzeczywistości.
Książka „Ufaj i inspiruj” jest niewątpliwie lekturą istotną, zwłaszcza w czasie debaty o przyszłości edukacji. W polskiej szkole zaufanie jest towarem deficytowym. Administracja nie ufa nauczycielom, nauczyciele administracji. Brak jest ufności między szkołą a rodzicami i vice versa. Nauczyciele nie ufają uczniom, a uczniowie nauczycielom. Nic więc dziwnego, że trudno jest wypracować spójną koncepcję nowoczesnego systemu nauczania. Poradnik Covey’a pokazuje, w jaki sposób budować środowisko oparte na zaufaniu. I znów możemy zobaczyć, że aby wprowadzać zmiany w szkole, wcale nie potrzebujemy reform ani odgórnych nakazów. To my jesteśmy sercem każdej zmiany, iskrą, która może rozniecić pożar. Covey opisuje, jak dzięki koncepcji przywództwa ufająco – inspirującego możemy stać się liderami, którzy dostrzegają i rozwijają potencjały oraz wychowują do świadomego i odpowiedzialnego uczestnictwa w społeczeństwie.
Nowa rola
Książka Covey’a „Ufaj i inspiruj” to publikacja, która jest doskonałym przewodnikiem dla wszystkich, którzy chcą rozwinąć potencjał ludzi, „w miejscu, w którym są i z zasobami, które mają do dyspozycji”. Wprowadzenie do szkoły koncepcji ufająco-inspirującego przywództwa to odpowiedź na wyzwania XXI w. i wyniesienie roli nauczyciela na nowy poziom. Staje się on mentorem, coachem i przewodnikiem. Kimś, kto dostrzega wartość w uczniu i potrafi swoim przykładem wspierać rozwój każdej osoby. Podstawą tego podejścia są ludzkie cechy takie jak empatia kreatywność i zdolność do inspiracji, które odróżniają ludzi od maszyn. Dzięki nim nauczyciel nadal może pełnić wyjątkową rolę w edukacji i nie czuć się zagrożonym przez AI.
Książka Stephena Covey’a „Ufaj i inspiruj” ukazała się nakładem Wydawnictwo Studio EMKA w listopadzie 2023 r.
Więcej o zmianie roli nauczyciela możesz dowiedzieć się z prezentacji, która znajdziesz TUTAJ